We kunnen allemaal wonen, werken en leven zoals we dat zelf willen — zonder afhankelijk te zijn van banken, huisjesmelkers, bazen of bureaucratie. Alleen moeten we een paar dingen anders organiseren. Vrijheid en toegang tot natuurlijke hulpbronnen zoals land, daar gaat het om. Dat is wat we nodig hebben om veel van de huidige problemen op te lossen.
Wat gaat er nu mis?
- Woningen zijn onbetaalbaar voor gewone mensen.
- Wie wel een eigen huis kan kopen, moet 25 jaar hard werken om het af te betalen.
- Een eigen woning bouwen? Een eigen bedrijf opzetten? Bijna onmogelijk.
- Natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput. Duurzaamheidsvraagstukken lijken onoplosbaar.
- Onze vrijheid komt steeds meer in het gedrang door de groeiende controle en regels van overheden.
- Ongelijkheid neemt toe.
- Grote bedrijven worden steeds machtiger ten op zichte van kleine bedrijven.
- Problemen in de zorg, in het onderwijs en op gebied van wonen of duurzaamheid proberen we aan te pakken met steeds meer regels, steeds minder vrijheid.
Onze oplossing: Land en Vrijheid
🌍 Land
De aarde is van ons allemaal, en niet van een paar handige beleggers. Iedereen toegang tot natuurlijke hulpbronnen zoals land. Dus iedereen een plek om te wonen, iedereen de gelegenheid om een eigen winkel of werkplaats te hebben. Iedereen die wat wil een plekje voor een stacaravan of boot. Dit kunnen we realiseren met een grondwaardebelasting waarvan we de opbrengst eerlijk delen als een soort basisinkomen. Als je niet zo veel land bezit, profiteer je hiervan. In de meeste landen bezit een kleine minderheid het grootste deel van de grondwaarde. Natuurlijk gaan we op een duurzame manier om met wat de natuur ons schenkt: ook onze kleinkinderen gunnen we een fijne planeet om op te wonen.
🕊 Vrijheid
Toegang tot natuurlijke hulpbronnen is een belangrijke ingredient van vrijheid en het vermindert (kans-)ongelijkheid. Daarom hebben we veel minder regels nodig als we op de juiste manier omgaan met land. Vervolgens hebben we allemaal het recht om zelf te bepalen hoe we leven, hoe we wonen en met wie we onder welke voorwaarden samenwerken. Als een oplossing die de overheid biedt voor ons niet werkt, mogen we dingen op onze eigen manier organiseren. Taaie problemen zien we immers steeds vooral ontstaan in sectoren waarin we dingen niet op onze eigen manier kunnen organiseren door complexe regelgeving, zoals in de zorg, het onderwijs en bij de overheid.
Wat levert het op?
- Betaalbare huur- en koopwoningen.
- Onafhankelijkheid van banken, bazen en woningcorporaties.
- Veel minder (kans-)ongelijkheid.
- Snel stappen kunnen maken op gebied van duurzaamheid.
- Rechtvaardigheid en duurzaamheid combineren.
- Een aantrekkelijke woon, werk en leefomgeving.
- Minder ongelijkheid.
- Een eerlijke kans voor kleine bedrijven.
- Vrijheid om op onze eigen manier te leven.
- Afrekenen met toenemende regeldruk en toch de wereldproblemen oplossen.
Gebaseerd op ideeën van…
📜 Thomas Paine
“De aarde is, in haar natuurlijke staat, het gemeenschappelijk bezit van de mensheid.”
🏛 Henry George
“Wie het land bezit, bezit het werk en de vrijheid van anderen.”
✝ Leo Tolstoj
“Vrijheid is onmogelijk zonder rechtvaardige toegang tot land.”
Blijf op de hoogte van onze beweging
Wil jij bijdragen aan een samenleving met vrijheid, rechtvaardigheid en ruimte voor iedereen?
Wat meer achtergrond
Hoe we de aarde bezitten bepaalt ons leven. Niemand de aarde heeft gemaakt, de aarde is er gewoon. Iedereen zou daarom kunnen beschikken over land. Maar als anderen al het land bezitten, beperkt dit onze vrijheid. Dit leidt niet alleen tot onbetaalbare woningen en dure bedrijfsruimte, maar ook tot lagere lonen. Als werknemers geen alternatief hebben, hoeven de salarissen immers niet zo hoog te zijn.
Dit mechanisme was te zien toen arbeiders in Amerika nog makkelijk over land konden beschikken. Landarbeiders trokken uit Europa naar Amerika om eigen baas te kunnen worden. Omdat ze dankzij het beschikbare land de optie hadden om hun eigen boerderij te beginnen, waren ze niet bereid om voor een hongerloontje voor een baas te werken. Daardoor waren de lonen relatief hoog.
Het omgekeerde was te zien tijdens de industriele revolutie in Europa. Grote aantallen mensen zonder land trokken naar de steden. Ze moesten wel gaan werken in de fabriek, ze hadden geen alternatief. Daardoor waren de lonen laag.
We kunnen dit niet alleen begrijpen, maar we kunnen het ook oplossen, dankzij verstandige mensen zoals Henry George en Thomas Paine. Land en vrijheid is het verstandige alternatief voor kapitalisme of socialisme. Het is een minder bekende, derde optie.
De meeste wereldverbeteraars willen vrije handel tussen mensen lastiger maken. Binnen landen wordt er allerlei regelgeving opgetuigd, bijvoorbeeld om zzp-ers te beschermen tegen uitbuiting. En handel tussen landen wordt belemmerd met niet alleen importheffingen, maar ook complexe regels. Dit is meestal goedbedoeld, maar helaas zijn meestal vooral gewone mensen en kleine bedrijfjes het slachtoffer van ingewikkelde regelgeving of hoge belastingen. De superrijken en de grote bedrijven vinden daarentegen altijd wel een uitweg.
Wij geloven in een kleine overheid met een zeer eenvoudig belastingstelsel. En we vinden dat we allemaal recht hebben op ons deel van wat de natuur ons schenkt. Ieder mens zou moeten kunnen beschikken over land. De combinatie van een grondwaardebelasting en een basisinkomen stelt ons allemaal in staat om te beschikken over ons deel.
Een dergelijk stelsel is de enige weg naar echte vrijheid. Een wereld waarin we weer minder afhankelijk zijn van onze werkgever, vastgoedbezitters of de overheid. Wij bieden de enige juiste oplossing om kleine bedrijven weer te laten floreren en gewone mensen weer in staat te stellen om een huis te bezitten.
Onze oplossing bestaat uit twee ingredienten: Land en Vrijheid. Met land bedoelen we dat ieder mens recht heeft op een deel van dingen die de natuur ons schenkt, zoals land. Met vrijheid bedoelen we dat mensen in de eerste plaats zelf mogen uitmaken hoe ze hun leven willen inrichten en op welke wijze ze willen samenwerken met andere mensen.
Dit idee is zeker niet nieuw, maar wel relatief onbekend.
Waarom hebben we Land en Vrijheid nodig?
Land en Vrijheid is een manier van denken die het mogelijk maakt om onze vrijheid te bevorderen en tegelijkertijd zaken als armoede, ongelijkheid, uitbuiting en milieuproblemen aan te pakken.
Armoede en ongelijkheid
Onze huidige vorm van grondbezit is de drijvende kracht achter armoede en ongelijkheid. De meeste mensen worden niet arm omdat ze lui of dom zijn, maar vooral omdat ze geen toegang hebben tot natuurlijke hulpbronnen zoals land. Dat geldt niet alleen in ontwikkelingslanden waar arme boeren te weinig of te slecht land hebben om een redelijk bestaan op te bouwen. Ook hier betaalt een flink aantal mensen een onnodig groot deel van hun inkomen aan een huisjesmelker of aan de bank voor de ruimte die ze nodig hebben om te wonen. Daarnaast maakt het niet kunnen beschikken over land het erg lastig om een eigen bedrijfje op te zetten. Het is nu voor iemand die op een boerderij werkt erg lastig om zelf boer te worden. En het is voor iemand die in een supermarkt werkt erg lastig om een eigen winkel te openen. Land en Vrijheid stelt een vakkenvuller in staat om een eigen winkel te openen.
Betaalbare huisvesting
Jonge mensen worden wanhopig van het gebrek aan perspectief op een eigen huis. De huidige woningmarkt is een piramidestelsel en daarmee onhoudbaar. Zodra we over Land en Vrijheid beschikken, zijn we onafhankelijk van huisjesmelkers en woningcorporaties. Land en Vrijheid stelt mensen in staat om over een plek te beschikken waar ze zelf of samen met gelijkgestemden een woning kunnen bouwen. Land en Vrijheid houdt ook in dat er geen regels zijn die het voor gewone mensen onnodig complex maken om een woning te bouwen.
Duurzaamheid
Ja, duurzaamheidskwesties moeten worden aangepakt, en misschien zelfs wel op een stevigere manier. Maar het moet gebeuren op een manier die onze vrijheid onnodig schaadt. Steeds meer complexe regels, rapportages en verplichte energielabels zijn niet the-way-to-go. Als we met elkaar minder CO2 uit moeten stoten, kunnen fossiele brandstoffen duurder worden, en kunnen mensen een manier vinden om daarmee om te gaan. Als fossiele brandstoffen duurder worden, moet dat in dezelfde het geval zijn voor grote bedrijven als voor gewone mensen. En de opbrengsten van belastingen op fossiele brandstoffen moeten terug naar de bevolking in de vorm van een basisinkomen.
Vrijheid
Zelfs als er goede bedoelingen zijn, is het resultaat van het inperken van vrijheid meestal teleurstellend. Daarom is het belangrijk om nee te zeggen tegen autoritarisme. Mensen moeten de optie hebben om af te zien van ongewenste interacties. Het enige dat bijna alle distopische samenlevingen gemeen hebben, is dat dit onmogelijk is. Vrijheid en hoe we de aarde bezitten zijn sterk met elkaar verbonden: zonder toegang tot natuurlijke hulpbronnen zoals land staat onze vrijheid onder druk.
Onafhankelijkheid
Mensen moeten de mogelijkheid hebben om zich af te sluiten van ongewenste interacties. Niet alleen autoritaire heersers, maar ook bazen of huisbazen kunnen ons afhankelijk maken. Dit kunnen we oplossen. Land en vrijheid stelt huurders in staat om samen of alleen hun eigen woningen te bouwen en stelt werknemers in staat om hun eigen bedrijfje op te richten. En misschien kunnen we straks ook wel zelf alternatieven uitproberen voor diensten die nu enkel de overheid nog aanbiedt.
Een bloeiende economie met kleine bedrijven
Land en Vrijheid stelt kleine bedrijven weer in staat om weer te bloeien. We zijn niet tegen grote bedrijven, maar complexe regelgeving en landmonopolies kunnen grote bedrijven een oneerlijk voordeel geven ten opzichte van kleine bedrijven. Dit probleem moet aangepakt worden, want een wereld waarin we enkel nog in loondienst kunnen bij een groot bedrijf is geen leuke wereld.
Wereldvrede
Het klinkt mogelijk ambitieus, maar zodra een aanzienlijk deel van de wereldbevolking beseft dat mensen gelijke rechten hebben op de aarde, komt wereldvrede binnen handbereik. De meeste oorlogen hebben iets te maken met grondstoffen. Uiteindelijk gaat het meestal om land, olie of zeldzame mineralen. Vandaag worden slechte argumenten gebruikt waarom grenzen op een bepaalde plek liggen en waarom mensen die ergens wonen bij een bepaalde overheid horen.
Is dit een nieuw idee?
Nee. De slimste en vriendelijkste denkers door de geschiedenis heen hebben deze manier van denken al lang geleden beschreven. De bekendste onder hen zijn misschien wel Thomas Paine (Agrarian Justice, 1797) en Henry George (Progress and Poverty, 1879). Ook Leo Tolstoy deelde deze overtuiging (Opstanding, 1899 en Three days in the Village, 1910).
Thomas Paine
Thomas Paine (1737–1809) was een schrijver en denker die opkwam voor vrijheid, mensenrechten en economische rechtvaardigheid. Zo schreef hij in 1775 een pamflet waarin hij opriep tot het afschaffen van slavernij. Zijn pamflet Common Sense (1776) had grote invloed op de publieke opinie in de aanloop naar de revolutie.
Voor ons is hij belangrijk omdat hij al in 1797 het essay Agrarian Justice schreef.
Paine schreef:
Oorspronkelijk bestond er niet zoiets als landeigendom. De mens heeft de aarde niet gemaakt, en hoewel hij een natuurlijk recht had om de aarde te bezetten, had hij niet het recht om enig deel ervan voor altijd als zijn eigendom te lokaliseren; noch heeft de schepper van de aarde een kadaster geopend, van waaruit de eerste eigendomsakten zouden moeten worden uitgegeven. ….
(Landeigendom) heeft meer dan de helft van de inwoners van elk land van hun natuurlijke erfenis beroofd, zonder hen, zoals had gemoeten, een vergoeding voor dat verlies te geven en heeft daardoor een soort armoede en ellende gecreëerd die voorheen niet bestond.
Als oplossing stelde Paine voor dat landeigenaars een bijdrage zouden betalen, in de vorm van een soort erfbelasting. Hiermee zouden jongeren die geboren worden in een wereld waarin land privebezit is een startbedrag kunnen ontvangen. Ook stelde hij een pensioen voor ouderen voor. Dit lijkt aardig op het idee van een basisinkomen gefinancierd uit een grondwaardebelasting, zoals veel geoisten dat voorstellen.
Henry George
Henry George was niet de eerste die ontdekte dat het huidige systeem van grondbezit onrechtvaardig is en veel problemen veroorzaakt. Hij was echter erg goed in het maken van zijn punt. Hij gaf veel lezingen en schreef in 1879 het boek Progress and Poverty: An Inquiry into the Cause of Industrial Depressions and of Increase of Want with Increase of Wealth: The Remedy. Daarom is Georgisme een naam geworden voor het idee dat mensen gelijke rechten hebben op de aarde en dat arbeiders, en niet vastgoedbeleggers, de vruchten van hun arbeid moeten plukken. In 1885 hield George zijn toespraak De misdaad van armoede. Hij gebruikte het manna in het Oude Testament als voorbeeld om uit te leggen waarom er iets speciaals is aan giften van God of uit de natuur.
Het Bijbelse verhaal gaat over de Israëlieten die door de woestijn trekken. Op een bepaald moment hadden ze honger. Om hen te ondersteunen stuurde God manna uit de hemel, genoeg voor iedereen. In zijn toespraak vroeg George zich af:
Maar stel dat de woestijn privébezit was geweest, zoals dat het
geval is met de grond van Groot-Brittannië, zoals ook het geval
is met het land van onze nieuwe staten; stel dat één van de
Israëlieten een vierkante mijl had, en een ander twintig
vierkante mijl, en weer een ander honderd vierkante mijl, en de
grote meerderheid van de Israëlieten had niet genoeg land in
bezit om de zolen van hun voeten op te zetten, wat zou er dan
van het manna worden?
Beeld: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Henry_George_c1885_retouched.jpg
Leo Tolstoy
Ook de beroemde Russische schrijver Tolstoj (1828–1910) was een groot voorstander van vrijheid en daarnaast fan van Henry George. Dit onder andere duidelijk te zien in zijn roman Opstanding. De hoofdpersoon van deze roman heeft Henry George bestudeerd en voelt zich schuldig omdat hij grootgrondbezitter is. Ook in latere werken is Tolstoj zeer kritisch over de overheid en beschrijft hij het systeem van grondbezit als een belangrijke oorzaak van onderdrukking. Ook veel van zijn meningen over andere onderwerpen, zoals vrede, zijn de moeite waard.
Beeld: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:L.N.Tolstoy_Prokudin-Gorsky.jpg
Deze hele korte video’s zijn in het Engels. We moeten nog aan de slag met het zoeken of maken van meer Nederlandstalig materiaal.